Servikojenik Baş Ağrısı

(Boyun Kaynaklı Baş Ağrısı)

 

 

Tanım:

• Servikojenik baş ağrısı; boyundan (servikal omurga) kaynaklanan, çoğunlukla başın ve/veya yüzün bir tarafında algılanan tekrarlayan, kronik bir baş ağrısıdır.  
• Boyundaki (özellikle üst servikal segment/ilk 2-3 omurga) kas-iskelet sistemi dokularının (eklem, disk, sinir, kas, bağ vb.) yapısal problemleri ve/veya disfonksiyonlarına ikincil olarak ortaya çıkan, yansıyan bir baş ağrısı türüdür.
• Servikojenik baş ağrısı, en yaygın baş ağrısı türlerinden biri olup; baş ağrısı vakalarının %15-20'sini oluşturur; ancak yeterince tanınmamaktadır.
• Benzer klinik bulgulara sahip olması nedeni ile migren, gerilim baş ağrısı veya diğer birincil baş ağrısı sendromlarıyla karıştırılabilir ki sıklıkla yanlış teşhis edilir.
• Kadınlarda daha sık (2-4 kat fazla) görülür.
• Geçmiş yıllarda daha çok orta-ileri yaşlarda görülürken; özellikle son 10 yılda teknolojik bağımlılığın (telefon, tablet, bilgisayar) artmasına paralel olarak genç yaşlarda hatta çocuklarda da görülmeye başlanmıştır.

 

Risk faktörleri nelerdir?

• Kötü postür;

• uzun süreli teknolojik cihaz kullanımı (telefon, tablet, bilgisayar)
• sürekli, sabit boyun pozisyonu gerektiren meslekler (masa başı çalışanlar, kuaförlük, marangozluk ve şoförlük gibi)

• Boyun eklemlerinde (faset eklemler) disfonksiyon; artiküler disfonksiyon
• Boyun kaslarındaki problemler (tetik nokta, gerginlik/kısalık, zayıflık); miyofasiyal disfonksiyon
• İleri baş postürü, kifoz
• Boyun omurgası dejenerasyonu/kireçlenme 
• Boyun fıtıkları, radikülopatiler
• Baş/boyun travması, araç içi trafik kazası (whiplash yaralanması)
• Çene eklemi problemleri
• Fibromiyalji 
• Romatolojik hastalıklar (romatoid artrit, ankilozan spondilit) 
• Migren 
• Gerilim tip başağrısı
• Boyun bölgesinde tümörler ve enfeksiyonlar 

 

Belirti ve Bulgular

• Servikojenik baş ağrısı genellikle başın bir tarafında bulunur ancak kural değildir; boyundaki bozuklukların yerine ve derecesine göre her iki tarafta da ağrı ortaya çıkabilir.
• Başın arkasından, kafa derisi, alın, göz çevresi, şakak ve kulak çevresindeki bölgeyi takip ederek ağrı öne doğru yayılır.
• Zonklamayan, donuk/künt bir ağrıdır.
• Ağrının süresi değişkendir; genellikle aralıklı bir ağrı olarak başlar, sürekli bir ağrıya dönüşür.
• Ağrının yoğunluğu dalgalanır; genellikle orta ila şiddetlidir.
• Genellikle belirli baş ve boyun hareketleri veya başın garip pozisyonları; öksürme veya hapşırmadan kaynaklanan ani hareketlerle ile ağrı tetiklenir.

 

Baş ağrısına ek olarak aşağıdaki belirtiler de gözlenebilir:

• Baş ağrısının aynı tarafında boyun, omuz, kol ağrısı ile kürek kemikleri arasında ağrı
• Sabahları çene ağrısı
• Dizziness
• Mide bulantısı, kusma, bulanık görme, baş dönmesi, ışığa ve sese karşı hassasiyet gibi ara sıra migren belirtileri; migrendekinden daha seyrek ve daha az belirgindir.

 

Muayenede tespit edilebilen bulgular:

• Boyun hareketlerinde kısıtlılık (özellikle üst segmentlerde)
• Boyun, sırt ve omuz kaslarında hassasiyet (kendiliğinden veya dokunmakla), tetik noktalar, gerginlik, kısalık, zayıflık
• Boyunun özellikle üst segmentlerinde olmak üzere uygulanan basınç ile ağrıda tetiklenme/şiddetlenme 
• İleri baş postürü ve kifoz gibi postüral bozukluklar

 

Nasıl Teşhis Edilir?

Servikojenik baş ağrısını teşhis etmek zor olabilir ki sıklıkla yanlış teşhis edilir, çünkü:

• Ağrı kaynağı servikal omurgada (boyun) olmasına rağmen ağrı genellikle veya her zaman boyunda hissedilmez,
• Belirtileri migren ve gerilim tipi baş ağrısı gibi birincil baş ağrılarını taklit edebilir,
• Diğer baş ağrılarına benzemekle kalmayıp, aynı zamanda migren ve gerilim tipi baş ağrılarını tetikleyebilir; bir başka ifade ile servikojenik baş ağrısı ve diğer baş ağrısı tiplerinin bir arada görülme ihtimali de vardır.

Hareketli olan boynumuz çok karmaşık bir yapıya sahiptir, bu nedenle hangi bölgenin etkilendiğini ve altta yatan olası risk faktörlerini tespit etmek için kapsamlı bir fizik muayene esastır. 

Gerekli durumlarda yapısal problemleri belirlemek için röntgen, tomografi ve MR gibi görüntüleme çalışmaları yapılabilir.

Nadiren ağrı kaynağını bulmak veya tanıyı doğrulamak için boyundaki eklem ve sinirlere enjeksiyon yapılabilir (tanısal anestezik blokajı takiben baş ağrısının azalması)

Servikojenik baş ağrısı ile diğer baş ağrısı nedenleri arasındaki temel fark, boyuna uygulanan tedavinin (üçlü tedavi; yaşam tarzı modifikasyonları, egzersiz ve manuel tedavi) servikojenik baş ağrısı belirtilerini hemen değiştirebilmesi veya hafifletebilmesidir.

Ne yazık ki pek çok baş ağrısı tipinde olduğu gibi, boyun kaynaklı baş ağrısı hastaları da yanlış olarak migrenli muamelesi görmüş ve migren tedavisi almışlardır.

 

Boynunuzdan geliyormuş gibi görünen baş ağrıları yaşıyorsanız, servikojenik bir baş ağrısından muzdarip olabilirsiniz!

 

Tedavi

• Yaşam tarzı modifikasyonları
• Egzersiz
• MANUEL TEDAVİ; Servikal omurga mobilizasyonu ve manipülasyonu
• Fizik tedavi ajanları
• İlaç tedavisi
• Enjeksiyonlar
• Uyku hijyeni
• BDT