Miyofasiyal Ağrı Sendromu

• Miyofasiyal Ağrı Sendromu (MAS), bir veya birkaç kas grubunda tetik nokta ismi verilen hassas noktalar ile ağrı, hassasiyet, hareket kısıtlılığı, güçsüzlük ve nadiren otonomik disfonksiyon gibi semptom ve bulgularla karakterize bölgesel ağrı sendromudur.
• Halk arasında kulunç, yel vurması ya da damar damar üstüne binmesi gibi isimlerle de tanımlanan bir yumuşak doku (eklem dışı) romatizmasıdır.

• Kısa sürede ve kendi kendine iyileşen basit kas spazmı veya ağrılarından farklı bir tablodur.
• Kas dokusunda fonksiyonel bir bozukluk tablosu olup; kalıcı, yapısal bir bozukluk oluşturmaz.
• Çoğunlukla boyun, sırt ve bel bölgesinde görülse de aslında kas dokusunun olduğu her yerde (omuz, kalça, kol ve bacak vs.) ortaya çıkabilir.
• MAS akut ve kronik olarak sınıflandırılır. Akut MAS hastalarında bir veya iki lokal bölgede ağrı vardır. Çoğunlukla kendiliğinden veya tedavi ile birkaç hafta/ay içerisinde düzelir. Ancak bazı akut vakalar kronikleşerek 6 ay veya daha uzun süre devam eder; akut formdan daha yaygın ağrı vardır ve seyri daha kötüdür.

 

• Kas-iskelet sistemi kaynaklı ağrıların en sık nedenlerindendir; toplumdaki sıklığı %10-15 arasında değişmektedir.
• Kas-iskelet sistemi şikayeti ile hastaneye başvuran hastaların yaklaşık 1/3’ünde MAS saptanmıştır.
• Hemen hemen her yaş grubunda görülebilmekle birlikte; orta yaş çalışanlar daha fazla etkilenmektedir.
• Kadınlarda biraz daha fazla görülmektedir.

 

Tetik Nokta

Herhangi bir kasın gergin bandı içinde bulunan; hem ilgili kasta (lokalize) hem de başka/uzak bölgelerde (yansıyan) ağrıya neden olan küçük şişlikler veya sertliklerdir (nodül/düğüm).

Gergin bant, biyomekanik strese karşı kas tepkisinin ilk işaretidir; palpe edilebilen/ele gelen kasılmış/gergin kas dokusu bandıdır.

Tetik nokta aktif ve latent olarak ikiye ayrılır

• Aktif tetik nokta; istirahatte veya aktivite/hareket sırasında ağrıya neden olurken,
• Latent (gizli/uykuda) tetik nokta; ise sadece palpasyon ile/dokunulduğunda ağrılıdır.

Travma, kasın aşırı kullanılması veya soğuk ile sessiz olan bu tetik noktalar aktifleşebilir.

Risk faktörleri nelerdir?

Miyofasiyal tetik noktaların gelişiminden tek bir faktör sorumlu değildir; çoğunlukla aşağıda sayılan risk faktörlerinin kombinasyonu söz konusurdur.

Fiziksel Stres

• Kas-iskelet sisteminin maruz kaldığı ANİ; AŞIRI; HATALI; TEKRARLI yüklenmeler temel risk faktörleridir:
• Tekrarlayan, düşük yoğunluklu travmalar; mesleki (masa başında çalışanlar, terziler, diş hekimleri) veya diğer (bilgisayar-telefon-TV) nedenlerle uzun süre aynı pozisyonda durmak
• Duruş (postür) bozuklukları; skolyoz, kifoz (kamburluk) gibi omurga deformiteleri
• Eklem disfonksiyonları (omurgada faset eklem disfonksiyonu)
• Bel, boyun fıtıkları
• Bacak boyu kısalığı/eşitsizliği
• Kas güçsüzlüğü
• Yoğun veya yetersiz egzersiz

 

Zihinsel Stres

• Duygusal sorunlar (stres, kaygı, anksiyete, depresyon)

 

Diğer

• Fibromiyalji
• Uyku bozukluğu
• Çevresel faktörler; ortam ısısında ani değişiklikler, klima
• Vitamin ve mineral eksikliği (B ve D vitamini, folik asit, kalsiyum, demir eksikliği)
• Hormonal değişiklikler (menopoz)
• Hipotiroidizm
• Kronik enfeksiyonlar
• Obezite

 

Belirtileri nelerdir?

Belirtiler ve başlangıç şekli kişiler arası farklılık gösterir; bazı vakalarda aniden ortaya çıkabilir, bazılarında ise alevlenmeden önce uzun süre sessiz kalan donuk bir ağrı (sinsi) olarak başlayabilir.

Belirtiler etkilenen kas grubuna ve ağrının yansıdığı bölgeye göre değişir.

Temel belirtiler ağrı ve hareket kısıtlılığıdır.

• Baş, sırt, boyun, göğüs, bel, omuz veya kol/bacak ağrısı
• Yansıyan ağrı (tetik noktadan uzak bölgelere)
• Kol ve bacakta uyuşukluk, karıncalanma
• Ağrının oluştuğu bölgede sertlik, hassasiyet, kuvvetsizlik
• Tutukluk
• Yorgunluk
• Uyku bozukluğu
• Nedensiz üşüme, terleme ve ciltte kızarıklık (MAS özellikle boyun ve sırt bölgesinde ise)
• Kamburlaşma, omuzların yuvarlanması veya başın öne doğru duruşu gibi postüral anormallikler
• Dengesizlik, baş dönmesi
• Kulak çınlaması
• Nefes darlığı (subjektif), nefes alma sırasında batma
• Anksiyete, depresyon

 

Risk faktörü olmanın yanısıra kasın aşırı kullanılması, hava değişimi, enfeksiyonlar, yorgunluk, stres ve zihinsel gerginlik mevcut ağrıyı arttırır.

 

Tanı nasıl konulur?

• MAS tamamen klinik bir tanı olup; ayrıntılı öykü ve fizik muayene ile tanı konulur.
• Hastalar genellikle sınırlı bir alanda lokalize ağrı veya çeşitli şekillerde yansıyan ağrı ile başvururlar.
• Fizik muayenede palpasyon (elle muayene) ile kas içerisinde gergin bantların ve gergin bant üzerinde ağrılı tetik noktaların tespiti; yansıyan ağrı ve lokal kas seyirmesi tipik muayene bulgularıdır ve tanı koydurucudur.
• Tetik nokta palpasyonunun ilgili kastan uzakta yansıyan ağrı oluşturup oluşturmadığını belirlemek önemlidir; çünkü yansıyan ağrı, uzak bölgelerdeki semptomları anlamada yardımcı olabilir. Örneğin, boyun bölgesindeki tetik noktaların palpasyonu ile ağrının yukarıya doğru yansıması baş ağrısı nedeninin anlaşılmasında bize yardımcı olabilir.
• MAS tanısı yanısıra, muayene ile olası risk faktörlerinin de ortaya konulması etkin tedavi açısından son derece önemlidir.
• Çoğu MAS hastası için laboratuvar ve görüntüleme çalışması gerekli değildir;  ancak şüpheli durumlarda diğer hastalıkların dışlanmasında veya MAS’a potansiyel katkıda bulunan patolojilerin tespitinde ihtiyaç duyulabilir.

 

Ayırıcı tanı

Miyofasiyal ağrı sendromu sıklıkla yetersiz teşhis edilir ve gözden kaçırılır. Bunun nedeni belirtilerinin çoğunun sinirlerinizi, eklemlerinizi, kemiklerinizi, bağlarınızı veya tendonlarınızı etkileyen diğer kas-iskelet sistemi problemleri ile örtüşmesidir.

MAS harika bir taklitçidir; birçok hastalığa benzer klinik tabloya yol açabilir.

Sıklıkla karıştığı durumlar;

• Basit kas spazmları
• Bel, boyun fıtığı, siyatik
• Eklem disfonksiyonları
• Fibromiyalji
• Artrit
• Bursit
• Sinir sıkışması
• Tendon lezyonları
• Miyopatiler

Ayırıcı tanı ve doğru teşhis için dikkatli/ayrıntılı klinik öykü ve muayene önemlidir.

 

TEDAVİ

• Sadece ağrıya odaklanan değil, kısır döngüyü kırmaya yönelik hastayı bütünüyle ele alan, hastaya özgü ve hastayla birlikte çok yönlü tedaviyi içeren fonksiyonel yaklaşımlarla başarıya ulaşılabilir.
• Kısa dönemde amaç ağrıyı azaltmak için tetik nokta ve gergin bantları ortadan kaldırmak, uzun dönemde ise tetikleyici faktörleri ortadan kaldırmak ve tekrar etme riskini azaltmaktır.
• Ağrıyı tetikleyen faktör/ler bulunup düzeltilebilirse tedavide oldukça başarılı sonuçlar alınabilir.

 

• Egzersiz
• Yaşam tarzı modifikasyonları
• MANUEL TEDAVİ
• Enjeksiyonlar

• Tetik nokta enjeksiyonları (lokal anestezik, botulinum toksini)
• Kuru iğneleme
• Nöral terapi

• Fizik tedavi ajanları
• Kinezyobant
• Akupunktur
• Uyku hijyeni
• Dengeli beslenme
• İlaç tedavisi

 

MANUEL TEDAVİ

• Omurgada ağrılı hareket kısıtlılığı, MAS gelişiminde önemli bir risk faktörü olan faset eklem disfonksiyonu varlığına işaret edebilir ki bu durum tedavi planlaması açısından önemlidir.
• Eklem ve kastaki disfonksiyon çift yönlü birbirlerini olumsuz etkiler. Faset eklem disfonksiyonu kaslar üzerinde stres yaratarak tetik nokta aktivitesini ve sayısını artırırken; kaslardaki gerginlik ve tetik noktaların varlığı eklem üzerinde stres yaratarak disfonksiyona neden olur.
• MAS tedavisinde sıklıkla kullanılan tetik nokta enjeksiyonlarına yetersiz veya kısa süreli yanıtın sebebi altta yatan faset eklem disfonksiyonu varlığı olabilir.
• Kas ve eklem arasındaki kısır döngünün kırılması, etkin ve kalıcı tedavi için enjeksiyon gibi kasa yönelik tedaviler ile hem kas hem de eklem disfonksiyonunun tedavisini hedef alan MANUEL TEDAVİ’nin kombine edilmesi akılcı bir yaklaşımdır.