Skolyoz

Tanım

• Skolyoz omurganın anormal bir şekilde yana doğru eğilmesidir.
• Skolyoz aslında daha karmaşık bir durum olup;  omurgayı üç boyutta etkileyen kemiksel ve yapısal bir sapma/anormalliktir.
• İnsanların yaklaşık %3’ünde görülür.
• *Arkadan bakıldığında normal bir omurga düz görünür.

 

• Skolyoz; C harfi şeklinde tek eğri “ C skolyoz ” ; S harfi şeklinde çift eğri “ S skolyoz ” ve nadiren üçlü eğri şeklinde olabilir.
• Skolyoz sırt veya bel bölgesinde olabileceği gibi, bu bölgeler birlikte de etkilenebilir.
• Çoğu insanda skolyozun nedeni bilinmemektedir.
• Genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde (10-20 yaş) teşhis edilir.
• Fizik muayene ve röntgen ile skolyoz tespit edilir.
• Eğriliğin konumuna, ciddiyetine ve ilerleme riskine bağlı olarak tedavi planı geliştirilir.

 

 

Skolyoz nedenleri

Skolyoz yapısal veya yapısal olmayan nedenlerden oluşabilir.

• Yapısal olmayan (fonksiyonel) skolyoz, bacak boyu kısalığı, kas spazmı, sinir kökü irritasyonu gibi nedenlerle gelişir.
• Yapısal skolyoz idiopatik ve diğer nedenler olarak iki ana grupta incelenebilir.

 

İdiyopatik skolyoz: (nedeni bilinmeyen skolyoz)  

Skolyoz vakalarının %80-90'ını oluşturur.

İdiyopatik skolyoz tanısı için diğer nedenlerin dışlanması gerekir.

İdiyopatik skolyoz deformitenin geliştiği yaşa göre sınıflandırılır;

İnfantil idiyopatik skolyoz: Doğumdan 3 yaşına kadar gelişir; idiyopatik skolyozun %0,5'ini oluşturur. %80'i tedavi gerektirmeden düzelir. Çözülemeyenlerin yönetilmesi zor olabilir.

Juvenil idiyopatik skolyoz: 4 ila 9 yaş arasında gelişir; idiyopatik skolyozun %10,5'ini oluşturur.

Ergen/Adölesan idiyopatik skolyoz: 10 ila 18 yaş arasında gelişir; idiyopatik skolyozun %89'unu oluşturur.

Ergenlik, hızlı büyümenin tipik olarak meydana geldiği dolayısı ile de skolyozun ilerleme riskinin yüksek olduğu dönemdir; bu dönemde çocuklar ilerleme açısından yakından izlenmelidir.

  

Diğer skolyoz nedenleri:

Konjenital skolyoz: Bu tip skolyoz doğuştan itibaren mevcuttur ve omurganın düzgün şekilde oluşmamasının bir sonucudur.

Nöromüsküler skolyoz: Nörolojik veya kas hastalığı olan bir çocukta skolyoz gelişme riski daha yüksektir.

Serebral palsi, spina bifida, müsküler distrofi, omurilik yaralanması ve poliomiyelit gibi durumlarda kaslar genellikle zayıf ve dengesizdir, bu da omurga eğriliğinin gelişmesine yol açar.

Yetişkinlerde skolyoz:

Yetişkinlikte ortaya çıkan skolyoz, çocukluk çağı skolyozundan neden, belirti ve tedavi açısından farklıdır.

1.) Yetişkin idiyopatik skolyoz: İskelet olgunluğuna ulaşıldığında, ergen idiyopatik skolyozu artık yetişkin idiyopatik skolyozu olarak tanımlanır.

2.) Dejeneratif skolyoz: Omurganın yaşla birlikte aşınması ve yıpranması sonucu gelişen skolyoz tipidir; yetişkinlerde en sık görülen skolyoz şeklidir.

 

Nadir diğer nedenler;

• Nörofibromatozis
• Enfeksiyon
• Travma
• Tümörler
• Metabolik bozukluklar
• Bağ dokusu hastalıkları

 

Risk faktörleri

En yaygın skolyoz tipi olan idiopatik skolyoz gelişimi için risk faktörleri şunları içerir:

• Yaş: Skolyoz bebeklik veya erken çocukluk döneminden yetişkinlere kadar her yaştan insanı etkileyebilir, ancak çoğunlukla 10 ila 15 yaş arası çocuklarda başlar.
• Cinsiyet: Her ne kadar hem erkek hem de kızlarda hafif skolyoz yaklaşık aynı oranda gelişse de, kızlarda eğriliğin kötüleşmesi ve tedavi ihtiyacı çok daha yüksektir (8-10 kat).
• Aile öyküsü: Eğer ebeveyninizde, kardeşinizde skolyoz varsa, skolyoz hastası olma olasılığınız daha yüksektir.

 

Belirtiler

• Çocuk ve yetişkinlerde bulgular farklılık gösterebilir.
• Hafif skolyozlu çocukların ve gençlerin çoğunda semptom veya ağrı yoktur bu nedenle fark edilmesi kolay bir durum değildir
• Postür veya duruştaki değişiklikler en önemli bulgu veya işaretlerdir.

Ebeveynlerin çocuklarında farkedebileceği dolayısı ile dikkat etmesi gereken bulgular;

Vücut bir tarafa doğru eğik

• Kafa vücudun merkezinin dışında görünür Baş vücudun geri kalanıyla aynı hizada değil
• Bir omuz daha yukarıda,
• Bir kürek kemiği daha çıkık/belirgin, daha yüksek
• Leğen kemiğinin bir tarafı / bir kalça daha yüksekte
• Düzensiz ve asimetrik göğüs kafesi (Göğüs kafesinin bir tarafı öne doğru çıkıntılıdır.)
• Düz dururken kolların vücudun yanında sarkma şeklinde farklılık
• Öne eğilirken sırtın bir tarafında çıkıntı

Giysiler garip bir şekilde duruyor veya dengesiz

 Yürürken dengesizlik

Omurgada kısıtlılık

 

Görünür semptomların yanı sıra skolyoz aşağıdakilere de yol açabilir:

• Bel ağrısı
• Sırt sertliği
• Omuz ağrısı
• Bacaklar ağrı ve uyuşma (sinir sıkışmasına bağlı)
• Kas gerginliği nedeniyle yorgunluk
• Nefes almada zorluk (şiddetli skolyozda); Özellikle ciddi bir omurga eğrisi, göğüs içindeki boşluğu azaltarak akciğerlerin düzgün çalışmasını zorlaştırabilir. Göğüs kafesinin şekli ve büyüklüğündeki değişiklikler nedeniyle idiyopatik skolyoz akciğer fonksiyonunu etkileyebilir. Solunum Problemleri. Şiddetli skolyozda göğüs kafesi akciğerlere baskı yaparak nefes almayı zorlaştırabilir.
• Kardiyovasküler problemler. Benzer şekilde, eğer göğüs kafesi yeterince bükülürse, kalp için ayrılan mesafenin azalması kalbin kan pompalama yeteneğini engelleyebilir.

 

Skolyoz nasıl teşhis edilir?

• Başarılı tedavi için skolyozun erken teşhisi çok önemlidir.
• Tam bir tıbbi öykü ve fizik muayeneye ek olarak, röntgen skolyoz için birincil tanı aracıdır; skolyozun nedeninin ve ciddiyetinin saptanması açısından önemlidir.
• Büyüyen bireylerde, eğri ilerlemesini takip etmek için 3 ila 12 aylık aralıklarla seri röntgen çekilir.
• İdiyopatik olmayan eğrilikler veya atipik eğriliklerde ve fizik muayenede şüpheli bulguların varlığında MR veya CT görüntülemeye başvurulabilir.

 

Skolyozun ilerlemesine / kötüleşmesine ilişkin risk faktörleri

Bir kişinin skolyoz eğrisinin kötüleşip kötüleşmeyeceğini bilmek etkin bir tedavi planı geliştirmek için çok önemlidir.

• Torasik (sırt) omurgada eğri; torasik skolyozun ilerleme olasılığı lomber (bel) skolyozdan daha fazladır.
• Büyük/ciddi eğri
• Ergenlik döneminde skolyoz; iskelet büyümesi devam eden çocuklarda skolyozun ilerleme riski yüksektir. İskelet olgunluğuna ulaşmış kişilerin kötüleşen bir vakaya sahip olma olasılığı daha düşüktür.
• Kadın cinsiyeti. Erkek ve kız çocuklarında hafif skolyoz görülme olasılığı yaklaşık aynıyken, kızlarda omurga eğrilerinin orta veya şiddetli skolyoza ilerlemesi ve tedavi gerektirmesi olasılığı 8-10 kat daha fazladır.

 

İdiyopatik skolyoz tedavisi

Skolyoz, eğriliğin nedeni, konumu, derecesi, çocuğun yaşı/ iskelet olgunluğu ve eğriliğin ilerleme riskine bağlı olarak yakın gözlem, egzersiz, korse veya ameliyatla tedavi edilir.

• Gözlem

• İdiyopatik skolyoz vakalarının yaklaşık %90'ı hafiftir ve yalnızca gözlem gerektirir.
• Özellikle kötüleşme riskinin yüksek olduğu ergenlik dönemi boyunca 4 ila 6 ayda bir fizik muayene ve röntgen ile değerlendirme yapılır.

• Egzersiz
• Manuel tedavi
• Korse
• Skolyoz 20 veya 25 dereceyi aşmışsa ergen tam iskelet olgunluğuna ulaşana kadar korse kullanılır.
• Cerrahi tedavi:

Çocuğunuzun skolyozu diğer tedavilere rağmen kötüleşmeye devam ediyorsa ve/veya 40-50 dereceyi aşan skolyozu varsa ve büyümesi durmuşsa ameliyat düşünülebilir.

 

Yetişkinlerde tedavi

Sırt ağrısı yetişkinlerde skolyozun neden olduğu temel sorunlardan biridir, bu nedenle tedavi esas olarak ağrının giderilmesine yöneliktir.

Yetişkinler için tedavi genellikle herhangi bir ağrının hafifletilmesine odaklanır:

• Ağrı kesici
• Duruş kontrolü
• Korse
• Cerrahi; Yetişkinlerde ise, skolyoz 50 dereceden fazla ve hastanın bacaklarında sinir hasarı ve/veya bağırsak veya mesane semptomları görüldüğü durumlarda ameliyat önerilebilir.